Ung thư: Liệu pháp miễn dịch không có tác dụng phụ?

Trong những năm gần đây, liệu pháp miễn dịch đã tạo ra một cuộc cách mạng trong lĩnh vực điều trị ung thư. Tuy nhiên, các phản ứng viêm ở các mô khỏe mạnh thường gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng dẫn đến việc ngừng điều trị vĩnh viễn. Độc tính này vẫn chưa được hiểu rõ và là một trở ngại lớn của việc sử dụng liệu pháp miễn dịch. Các nhà khoa học từ Đại học Geneva (UNIGE) ở Thụy Sĩ và Trường Y Harvard ở Hoa Kỳ, đã thành công trong việc thiết lập sự khác biệt giữa các phản ứng miễn dịch có hại và những phản ứng nhắm mục tiêu vào các tế bào khối u. Có vẻ như trong khi các cơ chế miễn dịch có tính tương tự nhau thì các quần thể tế bào liên quan lại khác nhau. Công trình nghiên cứu này được xuất bản trên tạp chí Science Immunology giúp chúng ta có thể hình dung được các phương pháp điều trị có mục tiêu tốt hơn, hiệu quả hơn và ít nguy hiểm hơn cho bệnh nhân ung thư.

Dựa trên kích thích mạnh mẽ của hệ thống miễn dịch, các liệu pháp miễn dịch đã cứu sống nhiều bệnh nhân. Thật không may, các liệu pháp này không phải là không có tác dụng tiêu cực. Khi hệ thống miễn dịch được kích hoạt quá mạnh, phản ứng viêm có thể gây hại và đôi khi ảnh hưởng đáng kể đến các mô khỏe mạnh. Do đó, các nhà nghiên cứu đang tìm kiếm sự khác biệt giữa phản ứng miễn dịch mong muốn và phản ứng miễn dịch không mong muốn (có thể ảnh hưởng đến mô khỏe mạnh) nhằm loại bỏ tế bào ung thư. Việc xác định được các yếu tố này sẽ cho phép phát triển các phương pháp điều trị mới, hiệu quả hơn và ít độc hại hơn.

 Phản hồi tương tự nhưng với các tế bào khác nhau

Trong một phản ứng độc hại liên quan đến liệu pháp miễn dịch, hai loại tế bào miễn dịch là đại thực bào và bạch cầu trung tính dường như chịu trách nhiệm tấn công mô khỏe mạnh chứ không tham gia vào việc tiêu diệt tế bào ung thư. Ngược lại, một loại tế bào khác là tế bào tua (dendritic cell) không tham gia vào việc tấn công các mô khỏe mạnh mà lại rất cần thiết để loại bỏ tế bào ung thư. Liệu pháp miễn dịch có thể kích hoạt sản xuất các protein chuyên biệt có nhiệm vụ cảnh báo hệ thống miễn dịch và kích hoạt phản ứng viêm. Ở khối u, các protein này giúp hệ thống miễn dịch tiêu diệt các tế bào ung thư. Tuy nhiên, sự hiện diện của các protein này ở mô lành có thể dẫn đến sự phá hủy các tế bào khỏe mạnh.

Tế bào đuôi gai rất hiếm, trong khi đại thực bào và bạch cầu trung tính phổ biến hơn nhiều. Một số đại thực bào có mặt trong hầu hết các cơ quan của chúng ta từ giai đoạn phát triển phôi thai và tồn tại trong suốt cuộc đời của chúng ta. Trái ngược với những gì mà chúng ta nghĩ trước đây, những đại thực bào này không nhất thiết ức chế quá trình viêm nhưng khi được kích thích bởi liệu pháp miễn dịch, chúng có thể kích hoạt phản ứng viêm có hại trong mô lành nơi cư trú của chúng.

 Trung hòa bạch cầu trung tính để mang lại lợi ích gấp đôi

Khi các đại thực bào được kích hoạt bởi thuốc, chúng tạo ra các protein gây viêm. Những protein gây viêm này lần lượt kích hoạt các bạch cầu trung tính gây ra các phản ứng độc hại. Điều này mở ra khả năng hạn chế tác dụng phụ của liệu pháp miễn dịch bằng cách điều khiển bạch cầu trung tính.

Nhóm các nhà khoa học nói trên nghiên cứu các phản ứng miễn dịch của những con chuột có hoạt động tế bào được điều chỉnh bằng các công cụ di truyền. Họ đã có thể xác định một “kẽ hở” có thể lợi dụng để loại bỏ những tác dụng phụ này. Bạch cầu trung tính tạo ra một số yếu tố quan trọng trong sự phát triển của độc tính bao gồm TNF-α (đây có thể là một mục tiêu điều trị). Các chất ức chế TNF-α đã được sử dụng để điều chỉnh phản ứng miễn dịch ở những người bị viêm khớp và có lẽ có thể hữu ích trong điều trị ung thư giúp ức chế các phản ứng độc hại của bạch cầu trung tính trong liệu pháp miễn dịch. Hơn nữa, việc ức chế bạch cầu trung tính (quần thể tế bào có khả năng kích hoạt phản ứng độc hại và thúc đẩy sự phát triển của khối u) có thể là một cách hiệu quả hơn để chống lại ung thư. Do đó, bằng cách kiểm soát các tế bào này có thể giúp giảm độc tính ở các mô khỏe mạnh và hạn chế sự phát triển của các tế bào ung thư.

Biên dịch: Nguyễn Thanh Huyền, TS. Nguyễn Thị Thanh Vân

Source: Université de Genève. Cancer: Immunotherapies without side effects? ScienceDaily. 3 July 2021.

image by freepik.com