Rẻ hơn một vé xem phim hoặc ‘không có mức giá nào là quá cao”? Các chuyên gia cùng định giá cho remdesivir
Cách đây hai tuần, remdesivir, một loại thuốc đến từ công ty Dược Gilead Science, đã được cả thế giới biết đến như một liệu pháp chữa trị cần thiết và tương đối hiệu quả cho các bệnh nhân nhiễm Covid-19. Kể từ đó đến nay, các chuyên gia y tế công cộng, các nhà kinh tế và các cơ quan giám sát đang đau đầu cho câu hỏi lớn tiếp theo: Remdesivir nên có mức giá bao nhiêu?
Gilead đã nhiều lần hạ thấp tiềm năng thương mại của remdesivir, hứa hẹn rằng sẽ đảm bảo bệnh nhân trên toàn thế giới đều có quyền tiếp cận remdesivir và thực hiện từng bước để hiện thực hóa điều đó. Nhưng Gilead không phải là một tổ chức từ thiện. Dù thế nào, họ vẫn sẽ phải thu một khoảng phí nào đó cho loại thuốc này.
STAT đã tìm đến các chuyên gia phân tích giá thuốc để lắng nghe quan điểm của họ về việc định ra mức giá hợp lý, phần lợi nhuận mà Gilead xứng đáng được nhận được, và tác động của mức giá này đối với việc điều trị Covid-19 trong tương lai. Dưới đây là một số ý kiến của họ:
$ 12,50: Nó nên rẻ hơn cả một chiếc vé xem phim.
Paul Fehlner, cựu giám đốc sở hữu trí tuệ toàn cầu tại Novartis, hiện đang điều hành một công ty khởi nghiệp có tên ReVision Therapeutics nghiên cứu về tái định vị thuốc cho các mục đích điều trị mới, tin rằng, Gilead nên đặt lợi nhuận sang một bên khi mà chủng coronavirus mới vẫn chưa được kiểm soát. Điều đó có nghĩa là remdesivir nên được định giá bằng cách cộng chi phí sản xuất với mức lãi hợp lý, chẳng hạn như 25%, Fehlner viết trong email.
Gilead vẫn chưa tiết lộ chi phí để tạo ra remdesivir là bao nhiêu, mặc dù một nghiên cứu gần đây trên Tạp chí Virus Eradication kiến nghị mức chi phí 93 cents cho liều dùng 1 ngày. Dựa trên phân tích đó, Viện nghiên cứu Lâm sàng và Kinh tế phi lợi nhuận ước tính chi phí khoảng 10 đô la cho một liệu trình điều trị 10 ngày. Nếu con số của ICER là chính xác, Fehlner sẽ đề nghị Gilead tính phí khoảng $ 12,50 cho mỗi bệnh nhân.
Nhưng điều đó chỉ xảy ra khi các chính phủ đạt được thỏa thuận cùng Gilead, Fehlner nói. Để Gilead đồng ý nhận một mức lợi nhuận thấp, những người trả tiền để mua remdesivir trên thế giới sẽ cần phải cam kết mua đủ số lượng thuốc ít nhất bằng một nửa số thuốc mà họ dự kiến sẽ sử dụng, và họ sẽ thanh toán hết cho Gilead trong 1 lần. Một khi remdesivir không còn cần thiết cho việc ứng phó với đại dịch, Gilead có thể tự do định giá nó bằng cách sử dụng các tính toán thông thường về tiềm năng thị trường, lợi ích cho hệ thống y tế và tính độc quyền, ông nói.
David Mitchell, người sáng lập nhóm lợi ích “Hội bệnh nhân nhận được giá thuốc hợp lý” (Patients for Affordable Drugs), cho biết Gilead có quyền kiếm lợi nhuận từ remdesivir, nhưng với hai điều kiện: Công ty phải công khai chi tiết là họ đã chi bao nhiêu tiền để phát triển và sản xuất thuốc, và mức lợi nhuận không nên vượt quá 50% so với chi phí sản xuất.
“Đối với chúng tôi, tính minh bạch là vấn đề ở đây,” Mitchell trả lời trong một cuộc phỏng vấn. “Đây là chìa khóa để định giá cũng như xây dựng lại niềm tin của công chúng đối với ngành công nghiệp dược và cả Gilead”.
$ 1.000: Điểm cân bằng hoàn hảo giữa sự kích thích phát triển và lợi nhuận
Số liệu tốt nhất về remdesivir hiện nay, từ một nghiên cứu được tài trợ liên bang, cho thấy loại thuốc này có ảnh hưởng đến thời gian bệnh nhân nằm viện, nhưng khả năng ngăn ngừa tử vong vẫn là một câu hỏi mở. Điều này gây khó khăn cho việc xác định giá trị – từ đó là giá cả – của thuốc, Michael Carrier, giáo sư trường luật Đại học Rutgers, chuyên gia sở hữu trí tuệ, cho biết. Nhưng với vai trò là giải pháp thực tế cho một vấn đề cấp bách hiện nay, thì mức giá dưới 1.000 đô la sẽ là lý tưởng để đảm bảo toàn thế giới đều có khả năng tiếp cận remdesivir, Carrier viết trong email.
Theo Peter Bach, giám đốc của Trung tâm Memorial Sloan Kettering về chính sách y tế và những hệ quả, giá của Remdesivir sẽ cần phải đạt đến một mức điểm cân bằng. Một mặt, nó sẽ tạo ra ít nhất là một số lợi nhuận cho Gilead, đồng thời truyền động lực cho các công ty khác nỗ lực phát triển một loại thuốc tốt hơn. Mặt khác, nó cũng không nên sinh lợi quá lớn đến mức khiến cho Gilead không còn tập trung đến việc nghiên cứu sâu hơn về công dụng của Remdesivir nữa.
“Khi con người ở trong tình huống mà họ phải thực hiện các nghiên cứu chứng minh rằng thuốc của họ không hiệu quả như những loại thuốc khác, và điều này khiến họ bị mất tiền hoặc thậm chí là giá cổ phiếu, tự khắc họ sẽ không muốn làm điều đó”, ông Bach nói.
Với mức giá khoảng 1.000 đô la mỗi bệnh nhân, xã hội có thể giữ được sự cân bằng, ông nói.
4.500 đô la: Một mức giá chỉ hợp lý trên lý thuyết nhưng không tính đến thực tế
Đại dịch coronavirus đã làm các nền kinh tế toàn cầu gần như đứng yên. Trong phạm trù kinh tế thuần túy, nếu remdesivir có thể đưa mọi người trở lại làm việc thậm chí chỉ cần nhanh hơn vài ngày so với bất kì phương pháp nào khác, giá trị của nó có thể sẽ được đo bằng hàng tỷ đô la. Đó là một phần lý do tại sao báo cáo của ICER đã kết luận rằng remdesivir có thể có giá lên tới 4.500 đô la cho mỗi bệnh nhân.
“Nhưng đó là một ý tưởng sai lầm cho một vấn đề đang nhức nhối trên toàn cầu”, theo ông Jane Horvath, người đã làm việc với Học viện Chính sách Y tế Quốc gia và đã dành một thập kỷ làm việc tại Merck. Giá trị trên lý thuyết của remdesivir sẽ không có ý nghĩa trong trường hợp chính phủ phải chuyển số tiền trước đây chi trả cho các dịch vụ thiết yếu khác sang để mua loại thuốc này.
“Điều gì sẽ xảy ra nếu Điện được định giá theo giá trị đối với sức khỏe và hạnh phúc? Câu hỏi tương tự được đặt ra với Nước Sạch? Chúng ta chắc chắn sẽ không thể đủ khả năng chi trả cho các dịch vụ này dù là với tư cách cá nhân hoặc xã hội nếu không phải đánh đổi những dịch vụ khác cũng quan trọng đối với cuộc sống và sức khỏe.”, ông Horvath nói trong email.
Theo ông Walid Gellad, phó giáo sư y khoa, người đứng đầu Trung tâm chính sách dược phẩm và kê đơn thuốc tại Đại học Pittsburgh, nhiệm vụ tiếp theo sẽ là đưa ra một định nghĩa cho “khả năng chi trả” cho remdesivir. Nếu bạn cho rằng đó là khả năng một bệnh nhân có thể chi trả để mua thuốc, thì Gilead có thể thu khá nhiều phí cho loại thuốc này. Remdesivir được cấp phát tại các bệnh viện, có nghĩa là từng bệnh nhân riêng lẻ sẽ không phải chịu thêm một khoản phụ thu nào để mua được thuốc. Nhưng toàn bộ hệ thống y tế trên cả nước sẽ chịu chi phí đó và việc Gilead tính giá cao cho remdesivir có thể làm phá vỡ ngân sách dành cho sức khỏe.
Không có mức giá nào là quá cao cho một loại thuốc thực sự có công hiệu tốt.
Nếu thế giới quay trở lại khoảng thời gian bình thường trước khi đại dịch xảy ra, chúng ta sẽ cần nhiều loại thuốc khác chứ không chỉ là remdesivir trong kho công cụ phòng chống coronavirus. Điều đó có nghĩa là xã hội có một mối quan tâm lớn trong việc khuyến khích các công ty dược phẩm phát minh ra các loại thuốc tốt hơn, phát biểu của Craig Garthwaite, giám đốc bộ phận chăm sóc sức khỏe tại Đại học Tây Bắc khoa Kellog về Quản lý. Và lịch sử đã cho thấy công cụ tốt nhất cho việc thúc đẩy các phát minh này chính là tiền.
“Một cách để đánh giá ở đây chính là chúng ta sẽ chia phần giá trị thặng dư của remdesivir tạo ra thành hai phần bao gồm lợi nhuận của nhà sản xuất và lợi ích của xã hội”, ông Garthwaite nói. “Một cách nhận xét khác thì mức giá này là một tín hiệu cho thị trường: Làm thế nào để chúng ta ghi nhận giá trị thích đáng của các loại thuốc có công hiệu cao chống Covid-19? Và theo đó, chúng ta cần cẩn trọng trong việc đẩy thấp giá thành của thuốc.”
Theo Garthwaite, thay vì tập trung vào giá trị hoặc khả năng chi trả, các chính phủ nên nhìn vào remdesivir theo một hướng khác: Một công ty dược phẩm khác sẽ nhận được mức lợi nhuận như thể nào nếu họ sẵn sàng chấp nhận rủi ro để cố gắng phát triển thứ gì đó tốt hơn remdesivir?
Một số công ty làm việc trong lĩnh vực thử nghiệm các phương pháp điều trị coronavirus, bao gồm Johnson & Johnson và AstraZeneca, đã cam kết sẽ bán bất kỳ loại thuốc nào trong tương lai với lợi nhuận gần như bằng không. Nhưng hoàn toàn dựa vào lòng vị tha của các công ty hoạt động vì lợi nhuận như vậy lại không phải là một kế hoạch an toàn cho một thế giới đang rất cần các liệu pháp điều trị virus mới, Garthwaite nói.
Nếu việc chúng ta chi trả quá nhiều cho một loại thuốc có thể khiến dù là chỉ một công ty nữa phải đầu tư thêm nhóm các nhà khoa học để nghiên cứu về vấn đề của Covid-19, và cho ra đời một loại thuốc tốt hơn, thì remdesivir sẽ trở nên quá tốt đến nỗi không có mức giá cao nào là phù hợp”, ông ấy nói. “Không có một mức giá nào là quá cao cho một loại thuốc thật sự có hiệu quả, một loại thuốc có thể giúp cho tất cả chúng ta quay trở lại cuộc sống bình thường.”
Biên dịch
Lê Huỳnh Tú Mỹ
TS. Nguyễn Thị Thanh Vân
Nguồn: https:// www.statnews.com/2020/05/15/gilead-remdesivir-pricing-coronavirus/
