Kết quả nghiên cứu điều trị Covid – 19 bằng thuốc remdesivir: hiệu quả và hạn chế

Kết quả ban đầu của nghiên cứu này, điều đã dẫn đến sự cấp phép khẩn cấp của Cục Quản lý Dược và Thực phẩm Hoa Kỳ, đã được công bố vào cuối tháng này. Dữ liệu đầy đủ đã được công bố vào thứ Sáu vừa qua trên tờ New England Journal of Medicine.

“Đây là loại thuốc rất an toàn và hiệu quả”, theo lời của Eric Topol, Nhà sáng lập và Giám đốc của viện Nghiên cứu Dich mã Scripps. “Chúng ta hiện nay đã có loại thuốc đầu tiên hiệu quả với Covid – 19, đây là một bước tiến quan trọng, từ đó sẽ phát triển các loại thuốc khác hoặc phác đồ khác”.

Tuy nhiên Topol cũng lưu ý rằng không có dấu hiệu về lợi ích của thuốc trên những bệnh nhân có tình trạng bệnh nền nghiêm trọng nhất khi bắt đầu tham gia nghiên cứu – bao gồm những bệnh nhân thở máy không xâm lấn, bệnh nhân đặt nội khí quản, hoặc điều trị bằng phương pháp oxy hóa qua màng ngoài cơ thể – phương pháp sử dụng oxy đưa vào máu bên ngoài cơ thể. “Chúng ta cần một biện pháp điều trị hiệu quả trên những bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao”, Topol phát biểu.

Nghiên cứu trên 1,063 bệnh nhân, bao gồm 538 bệnh nhân điều trị bằng remdesivir và 521 bệnh nhân điều trị giả dược. Bệnh nhân sử dụng remdesivir có trung vị thời gian hồi phục là 11 ngày, so sánh với 15 ngày ở bệnh nhân điều trị giả dược. Tỷ lệ tử vong ở nhóm remdesivir là 7.1%, so sánh với 11.9% ở nhóm bệnh nhân placebo, nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Kết quả này là tốt hơn một chút so với kết quả của các nghiên cứu trước đó.

Remdesivir, loại thuốc được phát triển bởi Gilead, đã bị thiếu hụt trong vấn đề cung ứng, do đó vấn đề đặt ra là bệnh nhân nào được hưởng lợi từ loại thuốc này là rất quan trong để quyết định ai sẽ được điều trị bằng remdesivir. Tác giả của nghiên cứu giải thích rằng sự khác biệt trong tỷ lệ tử vong bắt nguồn từ sự thật rằng có ít hơn những bệnh nhân có triệu chứng nghiêm trọng hơn vào thời điểm bắt đầu nghiên cứu, điều này dẫn đến kém hiệu lực thống kê. Tuy nhiên, lợi ích khi sử dụng thuốc được ghi nhận nhiều hơn trên những bệnh nhân có tình trạng sức khỏe tốt hơn.

Mức độ nghiêm trọng của bệnh nhân được đánh giá trên thang điểm từ 1 (không nhập viện) đến 8 (tử vong). Mức điểm thấp nhất trong nghiên cứu là 4 điểm – nhập viện nhưng chưa cần thở oxy. Mức điểm chiếm tỷ lệ cao nhất trong nghiên cứu là 5 điểm, tức bệnh nhân cần thở oxy.

Trên những bệnh nhân ở mức 4 điểm, có 38% bệnh nhân có hiệu quả về mặt tốc độ hồi phục. Trên những bệnh nhân được đánh giá 5 điểm, con số này là 47%. Tuy nhiên, tỷ lệ này giảm xuống còn 20% trên những bệnh nhân ở mức 6 điểm, mức điểm của những bệnh nhân thở oxy lưu lương cao và giảm 0.05% ở những bệnh nhân 7 điểm – tức bệnh nhân thực hiện đặt nội khí quản hoặc trao đổi oxy hóa màng ngoài cơ thể (ECMO). Cho đến khi có thêm dữ liệu, các bác sỹ và nhà nghiên cứu đang thảo luận về việc có nên sử dụng redemsivir cho bệnh nhân bệnh nhẹ hơn hay không.

Có những mối lo ngại về mục tiêu chính của nghiên cứu, ban đầu dựa trên sự thay đổi về mức điểm trên thang 8 điểm ở ngày 15, đã được thay đổi trước khi kết quả được phân tích. Thay đổi mục tiêu có thể là một dấu hiệu cho thấy các nhà nghiên cứu đã làm sai lệch kết quả. Trên bài báo, các nhà nghiên cứu giải thích mối lo ngại về việc dịch bệnh Covid 19 tồn tại lâu hơn so với dự đoán. Nhưng theo mục tiêu ban đầu, tỷ lệ hồi phục theo thang 8 điểm vào ngày 15, là cao hơn 50% ở nhóm remdesivir, là một kết quả có ý nghĩa thống kê.

Một số nhà phê bình đã nhìn thấy những sai lầm trong nghiên cứu có thể ảnh hưởng đến cách kết quả được phiên giải. Nghiên cứu đã bị dừng lại sau khi một hội đồng giám sát và an toàn dữ liệu, một nhóm chuyên gia bên ngoài chịu trách nhiệm bảo vệ bệnh nhân trong thử nghiệm, đã thông báo cho Viện Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm Quốc gia, nơi đang thực hiện nghiên cứu, cho rằng có một lợi ích đáng kể về mặt thống kê của remdesivir.

Kết quả trên tờ New England Journal không đề cập đến, như bình thường, rằng nghiên cứu đã được dừng lại. Theo như STAT báo cáo cách đây 2 tuần, một số chuyên gia tin rằng nghiên cứu nên được tiếp tục để đánh giá tốt hơn liệu remdesivir có làm giảm tỷ lệ tử vong hay không.

“Một điều rõ ràng từ bài báo xuất bản rằng nghiên cứu đã được dừng lại trước khi đạt được một số lượng đáng kể bệnh nhân hoàn thành điều trị”, theo Steven Nissen – bác sỹ tim mạch  tại Cleveland Clinic. “Do việc dừng lại sớm hơn dự kiến, các nhà khoa học đã không có cơ hội để xác định liệu rằng remdesivir có thể giảm được tỷ lệ tử vong hay không”.

Theo bài báo, tính đến ngày 28 tháng 4 năm 2020, tổng cộng 391 bệnh nhân ở nhóm remdesivir và 340 bệnh nhân ở nhóm placebo đã kết thúc 29 ngày nghiên cứu, hồi phục, hoặc tử vong. Tuy nhiên vẫn còn 132 bệnh nhân ở nhóm remdesivir và 169 bệnh nhân nhóm placebo chưa hồi phục hoặc chưa kết thúc quá trình theo dõi thông qua các lần thăm khám.

Topol cho biết rằng ông phiên giải lợi ích trên tỷ lệ sống còn là “có khả năng” và ông không bận tâm bởi sự thật rằng kết quả tỷ lệ tử vong là không có ý nghĩa. Topol còn nói rằng ông đang chờ đợi kết quả từ những nghiên cứu trong thời gian tới.

Peter Bach, bác sỹ chuyên ngành phổi, Giám đốc Trung tâm Chính sách Y tế tại Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering, lo ngại rằng có thể có nhiều bệnh nhân giả dược bắt đầu nghiên cứu với tình trạng nặng hơn. Điều này nghĩa là hiệu quả chung có thể “có khả năng bị phóng đại”.

“Tôi không kết luận rằng phương pháp điều trị này không làm rút ngắn thời gian hồi phục, điều này khiến cho tôi cảm thấy ít bị thuyết phục rằng có lợi ích về mặt giảm tỷ lệ tử vong khi có nhiều hơn bệnh nhân ở nhóm chứng so với nhóm điều trị kết thúc ở nhóm nguy cơ cao nhất” theo Bach. Bác sỹ Bach cũng chỉ ra một nghiên cứu khác về Redemsivir, được tiến hành tại Vũ Hán, Trung Quốc, với kết quả là thời gian hồi phục không có sự khác biệt đáng kể và không có lợi ích về giảm nguy cơ tử vong

Bach cũng lên tiếng chỉ trích một nghiên cứu khác được thực hiện bởi Gilead là không có nhóm giả dược, thay vào đó so sánh 2 nhóm điều trị bằng redemsivir với thời gian điều trị khác nhau. Ông gọi quyết định này là “gây thất vọng”. Gilead đã từng phát biểu rằng lựa chọn này được đưa ra do khả năng hạn chế trong khả năng sản xuất các bao bì của giả dược để giống với bao bì thuốc.

Theo một tuyên bố vào hôm thứ 6, công ty cho biết kết quả từ một nghiên cứu so sánh remdesivir với các biện pháp điều trị tiêu chuẩn ở bệnh nhân tình trạng bệnh trung bình sẽ được công bố vào cuối tháng.

Biên dịch

Nguyễn Thị Tùng Lê

TS. Nguyễn Thị Thanh Vân

Nguồn: https://www.statnews.com/2020/05/22/covid-19-study-details-benefits-of-treatment-with-remdesivir-and-also-its-limitations/