Gilead ký giấy phép cho các công ty thuốc generic sản xuất và phân phối thuốc remdesivir tại 127 quốc gia

Trong vấn đề tìm cách giảm bớt những lo ngại về việc tiếp cận điều trị Covid-19 bằng thuốc remdesivir, Công ty Gilead Science (GILD) đã ký thỏa thuận với 5 công ty thuốc generic ở Ấn Độ và Pakistan để sản xuất và phân phối thuốc cho 127 quốc gia.

Theo thỏa thuận, các công ty có thể tự định giá tiền cho thuốc và sẽ không phải trả tiền bản quyền cho Gilead cho đến khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố chấm dứt tình trạng khẩn cấp đối với chủng virus corona mới hoặc cho đến khi một loại thuốc hay vắc-xin khác được chấp thuận để điều trị hoặc ngăn chặn Covid-19. Các công ty này bao gồm Cipla, Hetero Labs, Jubilant Lifesciences, Mylan và Ferozsons.

Các thỏa thuận này chính thức được gọi là “giấy phép tự nguyện không độc quyền”, tương tự với một giấy phép mà Gilead đã thực hiện trong quá khứ để đáp ứng với áp lực của việc mở rộng quyền tiếp cận các loại thuốc điều trị viêm gan C. Trong trường hợp này, thỏa thuận sẽ áp dụng cho hầu hết các nước có thu nhập thấp và trung bình – thấp, và cũng sẽ áp dụng với một số nước có thu nhập trung bình và cao mà Gilead cho rằng đang phải đối mặt với những trở ngại đáng kể trong việc tiếp cận với thuốc.

Động thái này được thực hiện sau khi kết quả thử nghiệm sơ bộ cho thấy, remdesivir có thể điều trị thành công các trường hợp mắc Covid-19 nghiêm trọng. Điều này đã khiến cho Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ nhanh chóng cho phép các bệnh viện khẩn cấp sử dụng thuốc vào điều trị. Hiện tại, Gilead dự định sẽ quyên góp 1,5 triệu liều thuốc cho 140.000-280.000 bệnh nhân, tùy vào liều dùng.

Tin tức này đã dẫn đến một mối quan tâm mạnh mẽ trên toàn thế giới nhưng cũng gây một mối lo ngại mới trong việc tiếp cận các phương pháp điều trị Covid-19. Điều này phản ánh thực tế rằng, phần lớn nguồn cung cấp thuốc hiện tại chủ yếu là dành cho Hoa Kỳ và rằng Gilead đã có bất đồng với nhiều quốc gia và các nhóm vận động bệnh nhân trong việc tiếp cận với các thuốc điều trị HIV và viêm gan C trong quá khứ.

Mặc dù trước đây, Gilead đã cấp phép cho các công ty thuốc generic sản xuất một số loại thuốc khác, công ty vẫn gặp phải sự phản đối vì những nỗ lực của họ đơn giản là chưa đủ, có một số hệ thống chăm sóc sức khỏe yếu vẫn bị loại trừ. Nhưng như đã lưu ý trước đây, một nhóm điều hành mới đang cố gắng vượt qua các lời phê bình, tiếp tục theo đuổi các thỏa thuận sâu rộng hơn đối với thuốc remdesivir.

Hiện tại, vẫn chưa rõ remdesivir có thể trở thành một lựa chọn điều trị tiêu chuẩn hay không vì kết quả nghiên cứu đầy đủ chưa được công bố. Nhưng Gilead vẫn đang dự đoán về nhu cầu điều trị trên toàn thế giới và tìm cách thỏa thuận với các công ty sản xuất thuốc khác để cung cấp thuốc ở các nước giàu hơn không nằm trong thỏa thuận cấp phép mới.

Cổ phiếu của Gilead đã giảm khoảng 3,5%, rút ​​khoảng 3 tỷ đô la khỏi vốn hóa thị trường.

Bất chấp nỗ lực cấp phép, Gilead gặp phải một số lời chỉ trích về các thỏa thuận mới nhất của mình.

Public Citizen, nhóm người tiêu dùng, lưu ý rằng gần một nửa dân số trên thế giới, khoảng 3,7 tỷ người, nằm ngoài vùng cấp phép. Tổ chức này cũng lập luận rằng các thỏa thuận cấp phép sẽ “không khuyến khích cạnh tranh thuốc generic ở phần lớn các nước có thu nhập trung bình như Brazil, Trung Quốc và Mexico, nơi có nhu cầu điều trị vô cùng lớn”. Thay vào đó, Public Citizen kêu gọi Gilead quyên tặng bằng sáng chế và công nghệ của mình cho cộng đồng.

Trong khi đó, một học giả bày tỏ sự thất vọng về cái mà anh ta gọi là thiếu bảo hiểm toàn cầu, khi các thỏa thuận này khiến chính phủ Ấn Độ không thể cấp cho các công ty khác sản xuất và xuất khẩu thuốc remdesivir. Theo thỏa thuận của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), các chính phủ có thể cấp phép cho một cơ quan cộng đồng hoặc một nhà sản xuất thuốc generic sao chép một loại thuốc được cấp bằng sáng chế mà không cần sự đồng ý của công ty sở hữu bằng sáng chế.

Tình huống như vậy với Remdesivir “có vẻ rất khó xảy ra, do các công ty chủ chốt của Ấn Độ hợp tác với Gilead”, Ken Shadlen, nhà khoa học chính trị tại Trường Kinh tế Luân Đôn, chuyên nghiên cứu về công nghiệp dược và bằng sáng chế toàn cầu cho biết. “Tôi không thể thấy điều đó xảy ra”.

Thay vào đó, nguồn cung cấp nhiều thuốc hơn trên toàn cầu sẽ phải đến từ một quốc gia khác sẵn sàng cấp giấy phép xuất khẩu và các công ty dược lớn trong nước có đủ năng lực để sản xuất. “Điều đó có xảy ra không? Không có quá nhiều ứng cử viên cho việc này, và dường như là một điều không thể,”, ông Shadlen nói.

“Tất nhiên, điều này hoàn toàn dựa trên giả thuyết rằng remdesivir dễ sản xuất, như trường hợp thuốc AIDS phân tử nhỏ, do đó, rào cản của việc sản xuất thuốc phần lớn mang tính pháp lý. Nếu thuốc này khó sản xuất như Gilead tuyên bố, thì giấy phép do chính phủ cấp cũng không giúp ích được gì. Dù sao, chúng ta vẫn đang trong quá trình nghiên cứu về loại thuốc này.”

Biên dịch

Nguyễn Thanh Huyền

TS. Nguyễn Thị Thanh Vân

TS.DS. Phạm Đức Hùng

Nguồn

Gilead signs licenses for generic companies to make and sell remdesivir in 127 countries