Zokinvy – Thuốc viên dạng uống đầu tiên được FDA chấp thuận để chữa trị lão hoá sớm (Hutchinson-Gilford Progeria Syndrome)
Biên dịch: Võ Phạm Thủy Tiên
Hiệu đính: TS. Võ Đức Duy
Ngày 20/11/2020, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã chấp thuận thuốc dạng viên Zokinvy nhằm giảm tỉ lệ tử vong do bệnh lão hoá sớm (progenia) và điều trị một số bệnh gây ra bởi đột biến ở protein Lamin A hoặc ở các protein bám dính với protein lamin (processing-deficient progeroid laminopathies) trên bệnh nhân từ 1 tuổi trở lên.
Bệnh lão hoá sớm (Progenia hay Hutchchinson-Gilford Progeria Syndrome) là hội chứng di truyền hiếm gặp trên người gây ra bởi đột biến trên gene LMNA. Gene này sản xuất protein Lamin A, một protein giúp liên kết và duy trì hình dạng ổn định của nhân tế bào, điều hoà sao chép DNA và quá trình phát triển của tế bào. Đột biến trên gene LMNA sản xuất protein progerin, một protein mất chức năng có cấu trúc tương tự như hai protein lamin A ghép lại. Lượng lớn progerin bị kẹt bên trong màng tế bào và không thể phục hồi để tham gia vào các quá trình khác khiến cấu trúc nhân tế bào bị phá vỡ, từ đó gia tăng quá trình lão hoá của tế bào và gây ra sự cơ cứng ở các mạch và mô liên kết. Do đó, người bệnh có nguy cơ cao mắc các bệnh tới tim mạch. Đa số bệnh nhân qua đời trước 15 tuổi do suy tim, đau tim và đột quỵ.
Zokinvy là một viên uống chứa chất ức chế enzyme farnesyltransferase nhằm can thiệp vào quá trình sản xuất progerin hoặc protein tương tự progerin, từ đó giảm sự gia tăng nhanh chóng của các protein này trong tế bào. Tuy nhiên, loại thuốc này không hoàn toàn ngăn cản sự sản xuất của các protein nói trên.
Độ an toàn và hiệu quả của Zokinvy được đánh giá qua hai thử nghiệm trên 62 bệnh nhân mắc bệnh lão hoá sớm được tiếp nhận Zokinvy. Kết quả này được so sánh với 81 bệnh nhân mắc lão hoá sớm không tiếp nhận Zokinvy ở một nghiên cứu lịch sự bệnh tự nhiên độc lập khác. So với bệnh nhân không được điều trị, bệnh nhân tiếp nhận Zokinvy có tuổi thọ gia tăng 3 tháng trong vòng 3 năm, và gia tăng 2.5 năm trong vòng 11 năm liên tục sử dụng thuốc.
Các tác dụng phụ phổ biến của Zokinvy bao gồm buồn nôn, nôn mửa, nhiễm khuẩn, mất khẩu vị, và mệt mỏi. Liều lượng điều trị được quyết định dựa vào các tác dụng phụ biểu hiện trên bệnh nhân.
Chống chỉ định sử dụng Zokinvy kèm với các chất ức chế hoặc chất hoạt hoá CYP3A vừa và mạnh, midazolam, và một số thuốc giúp giảm cholesterol. Một số bệnh nhân được điều trị bằng Zokinvy có thay đổi về nồng độ natri và kali trong máu, giảm số lượng bạch huyết cầu, và tăng chỉ số tổn thương chức năng gan. Do đó, các chỉ số trên của bệnh nhân cần được xét nghiệm định kỳ. Zokinvy cũng gây nên một số tổn thương về mắt trên vật thí nghiệm, vì vậy, chức năng của mắt cũng nên được thường xuyên đánh giá.
TLTK:
